REVIEW PAPER
Research priorities in the domain of disability – correlation between health and social characteristics. A Polish example
1
Chair and Department of Epidemiology and Clinical Research Methodology, Medical University, Lublin, Poland
2
Department of Paediatric Endocrinology and Diabetology with Endocrine – Metabolic Laboratory, Medical University, Lublin, Poland
3
Medical Institute, Jan Grodek State University, Sanok, Poland
4
Calisia University, Kalisz, Poland
Corresponding author
Ann Agric Environ Med. 2022;29(4):463-470
KEYWORDS
TOPICS
Biological agents posing occupational risk in agriculture, forestry, food industry and wood industry and diseases caused by these agents (zoonoses, allergic and immunotoxic diseases)State of the health of rural communities depending on various factors: social factors, accessibility of medical care, etc.
ABSTRACT
Introduction and objective:
In each society there functions a group of the disabled who need assistance. The number and character of dysfunctional consequences determine the types of support, characteristics of health, medical and social problems, where a part of them are interdependent. The interdependence of these needs determine the consistency of rehabilitation actions, which result in the improvement of quality of life of disabled persons in their living environment, especially among rural inhabitants.
Review methods:
The scientific medical, and sociological literature, as well as binding legal Acts from 1978–2021 were reviewed. Materials from Polish and English databases were analysed. Key words related to disability, its definition, models of disability, disability discrimination, inequalities in medical and social care, health and social needs, maps of needs, satisfaction with medical and social care, and quality of life were used.
Brief description of the state of knowledge:
Despite the fact that disability is a medical-social phenomenon, many reports concern only the treatment of the consequences of diseases, injuries, genetic/congenital or environmental defects. Disability is frequently identified with disease, which is inappropriate. Many researchers dealing with disability focus – quite rightly – on studies concerning social consequences, because they decide about the level of functioning of these persons in society and level of participation.
Summary:
Disability is not only a medical and social problem. Treatment does not end the essence of disability. Only interdisciplinary studies can change the life of these persons regarding great possibilities for their participation.
In each society there functions a group of the disabled who need assistance. The number and character of dysfunctional consequences determine the types of support, characteristics of health, medical and social problems, where a part of them are interdependent. The interdependence of these needs determine the consistency of rehabilitation actions, which result in the improvement of quality of life of disabled persons in their living environment, especially among rural inhabitants.
Review methods:
The scientific medical, and sociological literature, as well as binding legal Acts from 1978–2021 were reviewed. Materials from Polish and English databases were analysed. Key words related to disability, its definition, models of disability, disability discrimination, inequalities in medical and social care, health and social needs, maps of needs, satisfaction with medical and social care, and quality of life were used.
Brief description of the state of knowledge:
Despite the fact that disability is a medical-social phenomenon, many reports concern only the treatment of the consequences of diseases, injuries, genetic/congenital or environmental defects. Disability is frequently identified with disease, which is inappropriate. Many researchers dealing with disability focus – quite rightly – on studies concerning social consequences, because they decide about the level of functioning of these persons in society and level of participation.
Summary:
Disability is not only a medical and social problem. Treatment does not end the essence of disability. Only interdisciplinary studies can change the life of these persons regarding great possibilities for their participation.
REFERENCES (68)
1.
Galasiński D. Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością? ©Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania. 2013; 4(9):2–3.
2.
Trębicka-Postrzygacz B. O niepełnosprawności w definicjach i regulacjach prawnych w perspektywie inkluzji społecznej. Student Niepełnosprawny. 2017;17(10):41–53.
3.
Łaniecka J. Niepełnosprawność i osoba niepełnosprawna – w poszukiwaniu definicji pojęć. Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne. 2018;4(2):119–130.
4.
Kawwa J, Wilmowska-Pietruszyńska A. Znaczenie rehabilitacji w zapobieganiu niepełnosprawności. ©Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania. 2016;2(19):76–90.
5.
Głąb Z, Kurowski K. W poszukiwaniu nowego systemu orzekania o niepełnosprawności w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i idei niezależnego życia. Studia z Polityki Publicznej. Szkoła Główna Handlowa. 2020;4(20):146–150.
6.
Dudzińska A. Niepełnosprawność jako obszar interwencji publicznej. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego; 2021.
7.
Włodarczyk K. Niepełnosprawni mieszkańcy wsi. Sytuacja społeczna i zawodowa. Warszawa: Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niepełnosprawnym Ruchowo; 2014.
8.
WHO global disability action plan 2014–2021: Update from the Seventy-fourth World Health Assembly – 27 May 2021.
9.
Włodarczyk K. Niepełnosprawni mieszkańcy wsi. Sytuacja społeczna i zawodowa. Projekt „Centrum Edukacji i Aktywizacji Zawodowej Osób niepełnosprawnych”. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Oddziały Bydgoszcz i Łódź; 2019.
10.
Szulc P. Bariery w życiu codziennym i ich wpływ na jakość życia z niepełnosprawnościami. Przegląd Krytyczny. 2021:3(2):51–64.
11.
Mikrut A. O prawie osób z niepełnosprawnością do ochrony przed dyskryminacją. Idea – Jurysdykcja – Rzeczywistość. Pedagogical Contexts. 2021; No. 1(16). www.kontekstypedagogiczne.pl. ISSN 2300–6471, e-ISSN 2720–0000 pp. 31–53 https://doi.org/10.19265/kp.20....
12.
Paluszkiewicz M. Wolność pracy osób z niepełnosprawnościami jako wartość prawnie chroniona. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego; 2019.
13.
Zhao X, Wang H. Disparities in unmet health service needs among people with disabilities in China. Int J Qual Health Care. 2021 Oct 20;33(4):mzab136. doi: 10.1093/intqhc/mzab136. PMID: 34613344.
14.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 grudnia 2006r. w Nowym Jorku (ratyfikacja Konwencji przez Polskę 6 września 2012).
15.
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997r. (MP z 13.08.1997r. Nr 50 poz.475).
16.
Zakrzewska-Manterys E, Niedbalski J. Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego; 2016.
17.
Panasiuk L. Analiza wybranych problemów medycznych i społecznych dorosłych mieszkańców Lubelszczyzny – nierówności w zdrowiu.Rozprawa habilitacyjna. Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie; 2011.
18.
Grabowska A. Zakres dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność. Pracownik i Pracodawca. 2016:1(2):67–78.
19.
PAHO/WHO. Principles and basic concepts of equity and health. Division on Health and Human Development, October 199.1. http://www.gega.org.za/downloa....
20.
Kawachi I, Subramanian SV, Almeida-Filho N. A glossary for health inequalities. J Epidemiol Community Health. 2002;56:647–652.
21.
Kołłątaj B. Selected health and social needs resulting from state of health of disabled rural inhabitants from the aspect of problems with defining disability. Journal of Education, Health and Sport. 2020;10(10):17–34.eISSN 2391-8306. doi: http://dx.doi.org/10.12775/JEH....
22.
Nierówności w zdrowiu i znaczenie ich pomiaru w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia (NPZ). http://imid.med.pl/files/imid/... w zdrowiu/Nierówności w zdrowiu i znaczenie ich pomiaru.pdf.
23.
Potrzeby medyczne i społeczne osób niepełnosprawnych zamieszkałych na wsi w rejonach rolniczych i uprzemysłowionych (kierownik zadania badawczego: Karwat ID.). DIN, Lublin: Instytut Medycyny Wsi w Lublinie; 1991.
24.
Karwat ID. Analiza problemów medycznych i społecznych nie pełno-sprawnych mieszkańców wsi. Rozprawa habilitacyjna. Lublin: Instytut Medycyny Wsi w Lublinie; 1996.
25.
Sprawozdanie końcowe z realizacji zadania badawczego PW 508 /09 – „Epidemiologiczne trendy występowania chorób przewlekłych i rozmiary niepełnosprawności w Polsce w latach 1990–2006” (kierownik zadania badawczego: Karwat ID.). Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie; 2007.
26.
Sprawozdanie końcowe z realizacji zadania badawczego DS 444/09 – Analiza wybranych cech epidemiologicznych niepełnosprawności w Polsce – znaczenie dla organizacji ochrony zdrowia (kierownik zadania badawczego: Karwat ID.). Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie; 2010.
27.
Sprawozdanie końcowe z realizacji zadania badawczego DS 444 /13 – Niepełnosprawność, jako problemy medyczne i społeczne w województwie lubelskim – znaczenie w organizacji ochrony zdrowia i w polityce zdrowotnej regionu (kierownik zadania badawczego: Karwat ID.). Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie; 2015.
28.
Sakellariou D, Rotarou ES. Access to healthcare for men and women with disabilities in the UK: secondary analysis of cross-sectional data. BMJ Open. 2017 Sep 11;7(8):e016614. doi: 10.1136/bmjopen-2017-016614. PMID: 28893735; PMCID: PMC5629679.
29.
Mahmoudi E, Meade MA. Disparities in access to health care among adults with physical disabilities: analysis of a representative national sample for a ten-year period. Disabil Health J. 2015 Apr;8(2):182–90. doi: 10.1016/j.dhjo.2014.08.007. Epub 2014 Aug 23. PMID: 25263459.
30.
Assessing the impact and effectiveness of intersectoral action on the social determinants of health and health equity: Expedited Systematic Review an Expedited Systematic Review. National Collaborating Centre for Determinants of Health, St. Francis Xavier University 2012: 22. http://nccdh.ca/images/uploads....
31.
Brown C, Harrison D, Burns H, Ziglio E. Governance for health equity: taking forward the equity values and goals of Health 2020 in the WHO European Region. WHO, Copenhagen 2013.
34.
Cianciara D. Strategie zmniejszania nierówności w zdrowiu. Hygeia Public Health. 2015;50(3):449–456.
35.
Wypych-Ślusarska A, Głogowska-Ligus J, Słowiński J. Społeczne uwarunkowania nierówności w zdrowiu. Piel Zdr Publ. 2019;9(3): 229–236.
36.
Przeciwdziałanie dyskryminacji. Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
37.
Temple JB, Kelaher M, Williams R. Discrimination and avoidance due to disability in Australia: evidence from a National Cross Sectional Survey. BMC Public Health. 2018 Dec 5;18(1):1347. doi: 10.1186/s12889-018-6234-7. PMID: 30518354; PMCID: PMC6282294.
38.
Rogers S, Thrasher A, Miao Y, et al. Discrimination in healthcare settings is associated with disability in older adults: health and retirement study, 2008–2012. J Gen Intern Med. 2015;30:1413–1420. doi: 10.1007/s11606-015-3233-6.
39.
Dixon AR, Adams LB, Ma T. Perceived healthcare discrimination and well-being among older adults in the United States and Brazil. SSM Popul Health. 2022 May 5;18:101113. doi: 10.1016/j.ssmph.2022.101113. PMID: 35664925; PMCID: PMC9160820.
40.
Szyszkowska M. Wyznaczniki człowieczeństwa i płynące stąd powinności wobec Innego. In: Drabarz A, editor. Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności. Białystok: Wyd. Tamida 2; 2020. p. 9–14.
41.
Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych zostały przyjęte podczas 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w dniu 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Narody Zjednoczone, 1994.
42.
Walka z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych. Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030. Biuro Pełnomocnika do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Warszawa; 2022.
43.
Kalendarium. Świat Osób z Niepełnosprawnością. Serwis bez barier, www.integracja.org.
44.
Mapa potrzeb zdrowotnych dla Polski. Prognoza stanu i struktury ludności. Prognoza zapadalności. www.mapypotrzebzdrowotnych.mz.gov.pl.
45.
Tworzenie map potrzeb zdrowotnych, NIK, KZD.430.008.2017, Nr ewid. 191/2017/P/17/059/KZD, Departament Zdrowia, 2018.
47.
Blas E, Sivasankara Kurup A. Equity, social determinants and public health programmes. Geneva: WHO; 2010. p. 4–10.
48.
Bem A, Ucieklak-Jeż P. Health status of the rural population in Poland. Management Theory and Studies for Rural Business and Infrastructure Development, Aleksandras Stulginskis University. 2014;36,2,235–243.
49.
Zorska J, Woroń J, Serednicki W. et al. Jak stworzyć dobrze funkcjonującą antybiotykoterapię empiryczną Oddziału Intensywnej Terapii opartą na mapowaniu bakteriologicznym? Anestestezjologia i Ratownictwo 2014;8:415–428.
50.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (zm. 2022r. poz. 558. 1700, 1812).
51.
Sobieszczańska A, Sobieszczański J, Piecewicz-Szczęsna H, et al. Most important factors modelling health status of an individual and the population. Part 1. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(13):247–259. eISSN 2391-8306. doi: http://dx.doi.org/10.5281/zeno do.290621.
52.
Badanie potrzeb osób niepełnosprawnych. Raport końcowy. Badania Społeczne MSK. Warszawa: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; 18 maja 2017.
53.
Jakubowska A, Rosa A. Nierówności w stanie zdrowia mieszkańców krajów Unii Europejskiej – analiza relacji miasto – wieś. Roczniki Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. 2017; XIX (5):93–99.
54.
Kołłątaj B, Kołłątaj WP, Panasiuk L, et al. Importance of most frequent needs of the disabled in shaping areas of support in public health. Part 1. Analysis of selected demographic and social characteristics of the disabled with consideration of the causes of body dysfunction, legal disability status, and selected characteristics of the state of health. Ann Agric Environ Med. 2021;28(4):692–704. doi: https://doi.org/10.26444/aaem/....
55.
Czechowski K, Wilmowska-Pietruszyńska A. O potrzebie rehabilitacji kompleksowej. ©Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania. 2016;2(19):35–51.
56.
Twardowski A. Społeczny model niepełnosprawności – analiza krytyczna. Studia Edukacyjne. 2018;48:97–114.
57.
Lubecki M. Polski model rehabilitacji medycznej zaakceptowan i zalecany przez WHO. Hygeia Public Health 2011;46(4):506–515.
58.
Flynn E, Arstein-Kerslake A. State intervention in the lives of people with disabilities: the case for a disability – neutral framework. Intern J Law Context. 2017;13(1).
59.
Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” pozycja 218, 25.02.2021r.
60.
Korzyści z zatrudniania niepełnosprawnych. Fundusze Europejskie: Wiedza Edukacja Rozwój; Unia Europejska: Europejski Fundusz Społeczny; 2017.
61.
International Classification of Functioning, Disability and Health. Geneva: World Health Organization; 2001.
62.
Fal DM. Znaczenie klasyfikacji ICF w opisie niepełnosprawności. Wiadomości Ubezpieczeniowe. 2018;1:86–96.
63.
Ćwirlej-Sozańska A, Wilmowska-Pietruszyńska A. Międzynarodowa Klasyfikacja, Niepełnosprawności i Zdrowia – model biopsychospołeczny. Prawo i Edukacja. 2015;8:11–13.
64.
Konwencja nr 159 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych, Genewa 1983.06.20. Akt obowiązujący: DzU z 2005r. Nr 43, poz. 412.
65.
Organizatorzy debaty: Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych, Miasto Gdańsk oraz Unia Metropolii Polskich i Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitarny. http://gdansk.tvp.pl/8260169/s....
66.
Nowakowska I. Self-adwokatura jako forma wolontariatu osób z niepełnosprawnością. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo 2020;2(48):69–82.
67.
Karaś M. Niepełnosprawność, od spojrzenia medycznego do społecznego i Disability Studies. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2012;4:20–33.
68.
Rusk A. Rehabilitation medicine: knowledge in search of understanding. Arch Phys Med Rehabil. 1978;59:156–160.
Share
RELATED ARTICLE
| eISSN: | 1898-2263 |
| ISSN: | 1232-1966 |
Improvement of visual identification of the journal - task financed under the agreement No. 618/P-DUN/2019 by the Minister of Science and Higher Education allocated to the activities of disseminating science.
Generation of the DOI (Digital Object Identifier) - task financed under the agreement No. 618/P-DUN/2019 by the Minister of Science and Higher
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
We process personal data collected when visiting the website. The function of obtaining information about users and their behavior is carried out by voluntarily entered information in forms and saving cookies in end devices. Data, including cookies, are used to provide services, improve the user experience and to analyze the traffic in accordance with the Privacy policy. Data are also collected and processed by Google Analytics tool (more).
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
